Sự khác biệt giữa SCHOOL English vs REAL English

Tiếng Anh, như một ngôn ngữ toàn cầu, được dạy và học ở nhiều quốc gia không nói tiếng Anh, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, không ít người học sau nhiều năm miệt mài trên ghế nhà trường vẫn gặp khó khăn khi giao tiếp thực tế với người bản ngữ hoặc sử dụng tiếng Anh trong môi trường đời sống. Điều này xuất phát từ sự khác biệt giữa "School English" – tiếng Anh trong môi trường giáo dục - và "Real English" - tiếng Anh thực tế mà người bản ngữ sử dụng hàng ngày. Vậy sự khác biệt này là gì, nguyên nhân do đâu, và làm sao để thu hẹp khoảng cách giữa hai khái niệm này?

1. Đặc điểm của "School English"
"School English" là phiên bản tiếng Anh được hệ thống hóa, chuẩn hóa để phục vụ mục đích giảng dạy. Nó thường xuất hiện trong sách giáo khoa, bài kiểm tra và các lớp học chính quy. Một số đặc điểm chính của "School English" bao gồm:Ngữ pháp hoàn chỉnh và chuẩn mực: Trong trường học, học sinh được dạy cách sử dụng ngữ pháp một cách chính xác, ví dụ: "I am going to the market" thay vì "I'm gonna the market". Các câu thường được xây dựng đầy đủ chủ ngữ, động từ, và tân ngữ.

Từ vựng mang tính học thuật: Học sinh thường học các từ vựng trang trọng như "commence" (bắt đầu) thay vì "start", hay "reside" (cư trú) thay vì "live".

Tập trung vào kỹ năng viết và đọc: Các bài học thường ưu tiên viết luận, phân tích văn bản, hoặc làm bài tập trắc nghiệm, ít chú trọng đến giao tiếp thực tế.

Tình huống giả định: Các đoạn hội thoại trong sách giáo khoa thường mang tính "kịch bản hóa", ví dụ: "Hello, how are you today?" – "I am fine, thank you. And you?" – nghe rất lịch sự nhưng hiếm khi xuất hiện ngoài đời thực.

Ví dụ điển hình: Trong sách giáo khoa tiếng Anh ở Việt Nam, một bài học có thể yêu cầu học sinh viết câu: "My father is a diligent worker who always completes his tasks punctually" (Bố tôi là một người lao động chăm chỉ, luôn hoàn thành nhiệm vụ đúng giờ). Câu này đúng ngữ pháp, nhưng hiếm ai nói như vậy trong đời thực.

2. Đặc điểm của "Real English"
"Real English" là tiếng Anh mà người bản ngữ sử dụng trong giao tiếp hàng ngày, trên đường phố, trong công việc, hoặc trên mạng xã hội. Nó phản ánh cách ngôn ngữ thực sự vận hành trong đời sống. Một số đặc điểm của "Real English" bao gồm:Ngữ pháp linh hoạt và không hoàn chỉnh: Người bản ngữ thường bỏ qua các quy tắc ngữ pháp khi nói nhanh hoặc trong ngữ cảnh thân mật. Ví dụ: "Gonna" (going to), "Wanna" (want to), hay thậm chí chỉ nói "You good?" thay vì "Are you good?".

Từ vựng đời thường và tiếng lóng: Thay vì "I'm tired" (Tôi mệt), người bản ngữ có thể nói "I'm beat" hoặc "I'm knackered" (ở Anh). Tiếng lóng như "cool", "chill", "lit" thường xuyên xuất hiện, đặc biệt trong giới trẻ.

Tập trung vào ngữ điệu và tốc độ: Trong "Real English", cách nhấn nhá, ngữ điệu và tốc độ nói đóng vai trò quan trọng hơn ngữ pháp. Ví dụ, "What’s up?" có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau tùy vào cách người nói nhấn mạnh.

Tình huống thực tế và không dự đoán trước: Không giống các đoạn hội thoại trong sách, giao tiếp thực tế thường ngẫu hứng, pha trộn cảm xúc, và đôi khi không theo logic ngữ pháp. Ví dụ: "Dude, you won’t believe this – I just saw, like, the craziest thing ever!"

Ví dụ thực tế: Một người Mỹ có thể nói với bạn bè: "Yo, I’m starving, let’s grab some food real quick" (Ê, tao đói muốn chết, đi kiếm gì ăn lẹ đi). Câu này không xuất hiện trong sách giáo khoa, nhưng lại rất phổ biến trong đời sống.

3. Tại sao có sự khác biệt?
Sự khác biệt giữa "School English" và "Real English" không phải là ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ mục đích và bối cảnh sử dụng của hai loại tiếng Anh này:Mục tiêu giáo dục: "School English" được thiết kế để cung cấp nền tảng ngôn ngữ cơ bản, dễ hiểu, và có thể kiểm tra qua bài thi. Nó ưu tiên sự rõ ràng và tính đúng đắn hơn tính thực dụng.
Hạn chế về môi trường học tập: Ở các quốc gia không nói tiếng Anh như Việt Nam, giáo viên và học sinh ít có cơ hội tiếp xúc với người bản ngữ, dẫn đến việc dạy học dựa nhiều vào sách vở hơn là thực hành giao tiếp.
Đa dạng văn hóa và vùng miền: "Real English" thay đổi theo từng khu vực (Anh, Mỹ, Úc...), từng nhóm tuổi, và từng ngữ cảnh. Trong khi đó, "School English" thường chỉ dạy một phiên bản "trung tính" của tiếng Anh, không phản ánh hết sự phong phú này.
Thời gian và sự tiến hóa của ngôn ngữ: Ngôn ngữ trong sách giáo khoa thường chậm cập nhật so với cách sử dụng thực tế. Ví dụ, tiếng lóng như "yeet" hay "vibe" phổ biến trong giới trẻ hiện nay hiếm khi được đưa vào giáo trình.

4. Hệ quả của sự khác biệt
Sự khác biệt này tạo ra một khoảng cách lớn giữa kiến thức học thuật và khả năng giao tiếp thực tế. Nhiều học sinh giỏi tiếng Anh trên giấy nhưng lại "đứng hình" khi gặp người nước ngoài. Họ có thể viết bài luận hoàn hảo nhưng không hiểu được câu "What’s the vibe like over there?" hay không biết trả lời sao cho tự nhiên. Ngược lại, một người thành thạo "Real English" đôi khi không quan tâm đến ngữ pháp nhưng lại giao tiếp rất hiệu quả.

5. Làm thế nào để thu hẹp khoảng cách?
Để vượt qua rào cản giữa "School English" và "Real English", người học cần chủ động thay đổi cách tiếp cận: Tiếp xúc với tiếng Anh thực tế: Xem phim, nghe nhạc, hoặc theo dõi các vlogger bản ngữ để làm quen với cách nói chuyện tự nhiên. Ví dụ, phim sitcom như Friends hoặc kênh YouTube của Casey Neistat là nguồn tài liệu tuyệt vời.

Thực hành giao tiếp: Tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh, trò chuyện với người nước ngoài qua ứng dụng như HelloTalk hoặc Tandem.

Chấp nhận sự linh hoạt: Đừng sợ sai ngữ pháp khi nói chuyện – người bản ngữ ít khi để ý đến lỗi nhỏ mà quan tâm đến nội dung bạn muốn truyền tải.

Học tiếng lóng và cụm từ thông dụng: Thay vì chỉ học từ vựng trong sách, hãy tìm hiểu các cụm như "hit me up" (liên lạc với tôi), "chill out" (thư giãn đi), để âm thanh tự nhiên hơn.

6. Kết luận
"SCHOOL English" và "REAL English" không phải là hai khái niệm đối lập hoàn toàn, mà là hai mặt của cùng một ngôn ngữ. "School English" cung cấp nền tảng cần thiết, trong khi "Real English" mang lại sự sống động và tính ứng dụng. Để thành thạo tiếng Anh, người học cần kết hợp cả hai: sử dụng kiến thức từ trường học như một bệ phóng, rồi bước ra ngoài để "lăn xả" vào thực tế. Chỉ khi đó, tiếng Anh mới thực sự trở thành công cụ giao tiếp, thay vì chỉ là một môn học trên giấy.

* Tự học tiếng Anh